آیین “مُغ بُری و کُنگ جوشی”میناب،سنّتی که باید حفظ شود

کُنگ جوشی یکی از آیین‌های سنتی مردم شهرستان میناب است که در زمانی نه‌چندان دور بخش اعظمی از اقتصاد مردم این دیار در همین آیین کهن نهفته بود.

به گزارش ایسنا، در میان آیین‌های موجود اگر بخواهیم به یکی از مهم‌ترین سنت‌های این شهرستان که ریشه در تاریخ این سرزمین دارد اشاره‌کنیم می‌توان از کُنگ جوشی یا همان خرماپزان نام برد.

میناب به‌عنوان قطب فرهنگی، اقتصادی و گردشگری هرمزگان از زمان‌های بسیار دور دارای فرهنگ و آیین‌های ویژه‌ای بوده که تأثیر بسزایی در زندگی اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، و فرهنگی ساکنان این دیار داشته و دارد.

سنّتی که باید حفظ شود

یکی از باغداران مینابی در حاشیه برگزاری این مراسم در گفت‌وگو با ایسنا، افزود: کنگ جوشی نزد مردم میناب از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است چراکه در زمانی نه‌چندان دور بخش اعظمی از اقتصاد مردم میناب در همین آیین نهفته بود و سنت ارزشمند کنگ جوشی که در میناب از اواخر مردادماه آغاز می‌شود تا اوایل شهریورماه ادامه دارد.

عباس رسولی عنوان کرد: در این ایام در سراسر میناب به‌ویژه روستاها و مناطقی که نخل‌هایی وجود دارد که ثمره آن ویژه جوش دادن است آیین کنگ جوشی برپا می‌شود.

وی تصریح کرد: برای کنگ جوشی رقم مخصوص جوش دادن را تا زمانی که کنگ می‌شود (وضعیتی که دانه خرما از کال و نارس عبور کرده و فاصله‌ای تا رطب شدن ندارد) و شرایط جوش دادن را دارا است نگه می‌دارند و در یک یا دو روز همه محصول درخت را با خوشه آن (خوشه کامل) نخل که میانگین هشتاد کیلوگرم محصول دارد را برداشت می‌کنند.

رسولی اظهار کرد: پس از برداشت که در گویش محلی به آن “بریده شدن” می‌گویند، کارگرها خوشه‌ها را به مکانی که از قبل مشخص‌شده و اتاقکی از سوند و برگ درختان خرما برپاشده و به آن شیرونی می‌گویند انتقال می‌دهند و در آنجا گروهی که بیشتر کودکان افراد خردسال هستند در فضای آکنده از شور و شادی و شعف دانه‌ها را به‌وسیله دو چوب نخل تقریباً ۲۰ سانتی‌متری که انتهای آن‌ها به‌وسیله بندی از جنس برگ نخل به هم‌بسته شده و شبیه عدد ۷ است، از هوش‌ها جدا می‌کنند.

این زحمتکش مینابی، تأکید کرد: از صحنه‌های زیبا که بیانگر عجین شدن فضای کار و اقتصاد مردم میناب با باورها و اعتقادات دینی مذهبی است می‌توان به این موضوع اشاره کرد که وقتی مُغ بُر(کسی که بالای نخل است و خوشه‌ها را به‌وسیله داس از درخت جدا می‌کند) آخرین خوشه را از هر درخت جدا کرد فریاد می‌زند ” لااله‌الاالله الا الله” و پا مغی‌ها(افرادی که زیر درخت نخل مشغول جمع‌آوری خوشه‌ها هستند) در پاسخ او ندا می‌دهند ” محمداً رسول‌الله و علیً ولی‌الله”.

وی اضافه کرد: پس از جدا کردن، همه دانه‌ها را به‌وسیله پری که نوعی سبد بافته‌شده از برگ نخل است به درون دیگ‌های بزرگ مسی آب جوش می‌ریزند و به مدت دو ساعت درون دیگ جوشانده می‌شوند و پس از جوش خوردن کامل، دانه را به‌وسیله شیء که مچک یا مچکی نام دارد(شبیه قاشق متشکل از یک چوب یک متر و نیمی و سبدی بافته‌شده از تکه‌های خوشه خرما ) از دیگ بیرون آورده و پس از حمل به‌وسیله فرغون تمیز به نقطه‌ای از زمین مسطح و صاف روی زمین پهن می‌کنند و به مدت یک هفته مقابل آفتاب قرار می‌دهند.

رسولی ادامه داد: این محصول که پس از عمل‌آوری به خارک موسوم است پس از یک هفته آماده خوردن یا استفاده در کارخانجات است و از ارقام مخصوص برای جوش دادن هلو، زرک، گردون، و خیلی کمتر کلک سرخ است.

وی مهم‌ترین رقم برای این کار را هلو دانست و عنوان کرد: رقم هلو هم قیمت فروش آن بیشتر بوده و هم از کیفیت بالاتری برای کارخانجات رنگ‌سازی برخوردار بوده است و رنگ تولیدشده از خارک هلو برای استفاده در صنعت نساجی و تولید پارچه بارنگ‌های مختلف استفاده می‌شود.

این باغدار مینابی اظهار کرد: در قدیم عمده مشتری محصول خارک میناب، کشور هندوستان بود و تقریباً بیشتر محصولات میناب از طریق بندر تیاب به کشور هند صادر می‌شد که اهمیت اقتصادی بسیار بالایی برای ساکنان جلگه میناب داشته است.

رسولی خاطرنشان کرد: در روزگار گذشته، صادرات خرما و به‌ویژه خارک میناب از ابتدای ماه مرداد آغاز و تا اواسط آبان ماه ادامه داشته و طی این مدت روزانه بیش از صد شتر بار خارک میناب را برای صادر کردن به کشورهای هدف به بندر تیاب انتقال می‌دادند.

کُنگ جوشی علاوه بر یک آیین فرهنگی و اقتصادی، فرصت و دورهمی است که خانواده‌ها، بستگان و اهالی محل لحظات شاد و مفرّحی در کنار یکدیگر سپری می‌کنند و از آن روزگار که خارک میناب نام این شهر را در بازار هند و دیگر کشورها پرآوازه کرده بود زمان زیادی نمی‌گذرد ولی اکنون چند سالی این سنت زیبا که با اقتصاد مردم میناب گره‌خورده بود کم‌رنگ شده، که امیدواریم نسل جدید با احیا آن ضمن حفاظت و صیانت از میراث گذشتگان، به رشد و شکوفایی اقتصاد منطقه نیز کمک کند.

به گزارش ایسنا، این آیین سنتی اول شهریور در بوستان ملت میناب با برگزاری مراسمات بومی و محلی شاد و متنوع با حضور طیف‌های مختلف مردم این شهر برگزار شد.

گزارش از عین اله چملی نژاد، خبرنگار ایسنا، منطقه خلیج‌فارس

به نقل از ایسنا

https://www.isna.ir/news/96060401545/

Visits: 93