خرماپزان در میناب

/https://persiadigest.com به نقل از : پرشیا دایجست

مغ (درخت نخل) نقش ویژه‌ ای در زندگی مردم میناب دارد، چرا که این مردم درگذشته غذا، مسکن، و بیشتر وسایل مورداستفاده در زندگی روزمره خود را از آن به دست آورده‌اند و این وابستگی‌ها باعث شده آیین‌ها و رسوم‌ خاص به هنگام برداشت و نگهداری و عمل‌آوری این محصول به وجود آید. یکی از مهمترین این آئین ها که ریشه در تاریخ این سرزمین دارد کُنگ جوشی یا همان خرماپزان است که در میناب از اواخر مردادماه آغاز می‌شود تا اوایل شهریورماه ادامه دارد.

در این ایام در سراسر میناب به‌ویژه روستاها و مناطقی که نخل‌هایی وجود دارد که ثمره آن ویژه جوش دادن است آیین کنگ جوشی برپا می‌شود.

پس از برداشت که در گویش محلی به آن “بریده شدن” می‌گویند، کارگرها خوشه‌ها را به مکانی که از قبل مشخص‌شده و اتاقکی از سوند و برگ درختان خرما برپاشده و به آن شیرونی می‌گویند انتقال می‌دهند و در آنجا گروهی که بیشتر کودکان افراد خردسال هستند در فضای آکنده از شور و شادی و شعف دانه‌ها را به‌وسیله دو چوب نخل تقریباً 20 سانتی‌متری که انتهای آن‌ها به‌وسیله بندی از جنس برگ نخل به هم‌بسته شده و شبیه عدد 7 است، از هوش‌ها جدا می‌کنند.

وقتی مُغ بُر(کسی که بالای نخل است و خوشه‌ها را به‌وسیله داس از درخت جدا می‌کند) آخرین خوشه را از هر درخت جدا می کند فریاد می‌زند ” لااله‌الاالله الا الله” و پا مغی‌ها(افرادی که زیر درخت نخل مشغول جمع‌آوری خوشه‌ها هستند) در پاسخ او ندا می‌دهند ” محمداً رسول‌الله و علیً ولی‌الله”.

پس از جدا کردن، همه دانه‌ها را به‌وسیله پری که نوعی سبد بافته‌شده از برگ نخل است به درون دیگ‌های بزرگ مسی آب جوش می‌ریزند و به مدت دو ساعت درون دیگ جوشانده می‌شوند و پس از جوش خوردن کامل، دانه را به‌وسیله شیء که مچک یا مچکی نام دارد(شبیه قاشق متشکل از یک چوب یک متر و نیمی و سبدی بافته‌شده از تکه‌های خوشه خرما ) از دیگ بیرون آورده و پس از حمل به‌وسیله فرغون تمیز به نقطه‌ای از زمین مسطح و صاف روی زمین پهن می‌کنند و به مدت یک هفته مقابل آفتاب قرار می‌دهند.

این محصول که پس از عمل‌آوری به خارک موسوم است پس از یک هفته آماده خوردن یا استفاده در کارخانجات است. صادرات خرما و به‌ویژه خارک میناب از ابتدای ماه مرداد آغاز و تا اواسط آبان ماه ادامه داشته و طی این مدت روزانه بیش از صد شتر بار خارک میناب را برای صادر کردن به کشورهای هدف به بندر تیاب منتقل می کردند.