جهـــله؛ میراث ۵ هزار ساله سفالگران مینابی/«آب سردکن» عصر باستان مشتری ندارد

جهـــله؛ میراث ۵ هزار ساله سفالگران مینابی/«آب سردکن» عصر باستان مشتری ندارد

جهـــله؛ میراث ۵ هزار ساله سفالگران مینابی به شمار می رود اما با پیشرفت تکنولوژی غبار فراموشی بر پیکره این آبسرد کن عصر باستان گرفته است. …

به گزارش میناب جنوب،شهرستان میناب در فاصله تقریبی ۱۰۰ کیلومتری بندرعباس قرار دارد و وسعت آن به ۱۳۵۰ کیلومتر می رسد. نام قدیم این شهر هرمز کهنه بود و یکی از قدیمی ترین و باستانی ترین شهرهای استان هرمزگان است.

این شهر را قطب صنایع دستی هرمزگان نام نهادند و پنچ شنبه بازار این شهر یکی از مهمترین مراکز داد و ستد کالا و صنایع دستی در گذشته بود که حتی از کشورهای حاشیه خلیج فارس برای خرید به این مکان آمد و شد می کردند اما امروزه دیگر خبری از آن بازار نیست و معدود باقی ماندگان بازار به حاشیه رودخانه رانده شدند تا در محل بازار قدیم مجتمع ای لوکس ساخته شود.
شاید شاخص ترین این نظریه همان بدوی بودن شیوه تولید، طرح ها،نقوش و فرم های آن است از این رو هر روز از نقطه نظر بازار و فروش در شرایط وخیم تری قرار می گیرد و دیگر کسی به خصوص جوان ترها تمایل به تولید این فراورده نشان نمی دهد.

سفالگری، پس از حصیر بافی، کهن‌ترین صنعت دستی است زیرا قدیمی‌ترین سفالینه‌ای که تاکنون شناخته شده و در آفریقای شرقی به‌دست‌آمده، از پایه سبدی ساخته شده است که روی آنرا گل پوشانده و پخته‌اند.

جهله یا همان کوزه آبخوری باقاعده کروی و غیر ایستا، در حال حاضر تنها در این منطقه از کشور (میناب) تولید می‌شود. نمونه‌هایی از این فرم خاص در کشورهای واقع در شرق آفریقا مشاهده‌شده است. این کوزه با توجه به ویژگی، فرم خاص و سایر مواد افزودنی موجود در گل سفال (خاکستر)، در خنک نگه‌داشتن آب کارایی خارق‌العاده‌ای دارد، جهله قرن‌ها فرم باستانی خود را حفظ کرده و همواره موردتوجه و علاقه یونسکو نیز بوده است.

پژوهش‌های باستان‌شناسی در هرمزگان نشان می‌دهد، پیشینه ساخت و وجود کوره‌هایی برای پخت سفال منطقه به هزاره سوم پ.م (۵ هزار سال قبل) می‌رسد، طی دو فصل بررسی و شناسایی باستان‌شناسی در شهرستان میناب و یک‌فصل کاوش باستان‌شناسی در شهرستان رودان، آثار به‌دست‌آمده در این منطقه، ابزار و ادوات این رشته، چرخ سفالگری که با دست به حرکت درمی‌آید و… بیانگر قدمت سفالگری این خطه است.

در شش هزار سال پیش از میلاد مسیح، نخستین نشانه‌های استفاده از کوره در صنعت سفالگری دیده می‌شود و باز یافته‌ها حاکی است در سه هزار و پانصد سال قبل از میلاد مسیح، چرخ سفالگری ساده‌ای که با دست حرکت می‌کرده و هم‌اینک نیز استفاده از آن در روستاهای شهوار (از توابع میناب) و کل پورگان (از توابع سراوان) رایج است به خدمت سفالگران درآمده و تحول بزرگی در این صنعت به وجود آورده است.

سفالگری، جهله سازی، حصیربافی، رودوزی‌های سنتی، برقع دوزی، عبا بافی و چادرشب بافی، مهم‌ترین صنایع‌دستی شهرستان میناب و روستاهای اطراف بشمار می‌رود.

شیوه سفالگری در میناب باستانی است و فرآیند تولید سفال این منطقه مشابهت کمتری نسبت به سایر مناطق دارد. شاید شاخص‌ترین این نظریه همان بدوی بودن شیوه تولید، طرح‌ها،نقوش و فرم‌های آن است؛ ازاین‌رو هرروز ازنقطه‌نظر بازار و فروش در شرایط وخیم‌تری قرار می‌گیرد و دیگرکسی به‌خصوص جوان‌ترها تمایل به تولید این فرآورده نشان نمی‌دهد.

استفاده کاربردی از آن امروزه با توجه پیشرفت و تغییر در نوع زندگی مردم، ورود یخچال و…، به میزان قابل‌توجهی کاهش‌یافته و خریداران آن بسیار اندک هستند و امروزه خریداران شهری بیشتر به‌منظور تزیینی از آن استفاده می‌کنند.

علی رحیمی صنعتگر هرمزگانی می‌گوید: در حال حاضر مشتری چندانی برای جهله هایی که ساخته می‌شود، وجود ندارد و به‌ندرت کسی برای خرید این سفال‌ها مراجعه می‌کند. در گذشته خریداران برای تهیه جهله یک هفته در نوبت قرار می‌گرفتند ولی امروز نبود بازار فروش جهله، موجب بی‌رغبتی جوانان برای فراگیری این صنعت دیرینه شده است.

فاطمه باستانی سرپرست اداره میراث فرهنگی شهرستان میناب: این کوزه آبخوری با قائده کروی و غیر ایستا یکی از رایج‌ترین ظروف کاربردی مردم هرمزگان بود که علاوه بر تصفیه آب دمای آن را نیز بین ۷ الی ۸ درجه خنک می‌کرد.

باستانی ادامه داد: اما امروزه با ورود یخچال از کاربرد آن کاسته شده است اما بواسطه فرم زیبای آن بیشتر درحوزه تجسمی استفاده می‌شود.

وی تأکید کرد: برگزاری دوره‌های آموزشی و تضمین فروش محصولات و ایجاد فروشگاه‌های ویژه صنایع‌دستی یک از اهداف اداره کل در شهرستان میناب می‌باشد.

لینک کوتاه:

http://www.minabjonoub.ir/?p=73721

Visits: 202