«آرگیز گردانی»آئین شب نیمه شعبان در جنوب ایران
آرگیز گردانی که به آن«هارگیز گردونی»، «هارگیس گردون»، «حک لیلی» نیز گفته می شود و همان «الک گردانی» است، از سنت های به جا مانده از گذشتگان و از سنت های دیرینه در هرمزگان به شمار می رود که در نیمه شعبان برگزار می شود. …
به گزارش میناب جنوب،میناب به عنوان دومین شهرستان بزرگ هرمزگان یکی از مناطقی است که مردم آن در ایام و مناسبت‌های گوناگون دارای آداب و رسوم خاص، ویژه و مختلفی هستند.
با فرا رسیدن ماه شعبان، میناب و روستاها و بخش‌های آن حال و هوایی دیگر به خود می‌گیرد به گونه‌ای که جنب و جوش خاصی در بین مردم میناب در اعیاد این ماه عزیز به ویژه در آستانه ولادت حضرت مهدی (عج) به وجود می‌آید.
مینابی‌ها ضمن تکاپو برای خرید، تهیه و یا دوختن لباس‌های رنگارنگ و زیبا، با تهیه شیرینی‌های متنوع، آماده برپایی جشن میلاد آخرین معصوم بازمانده از نسل پیامبر عظیم الشان اسلام (ص) می‌شوند و آن آیینی است به نام “آردگیز گردانی” که میراثی کهن و به‌جا مانده از نیاکان و پیشینیانشان است، هر چند گذشت زمان آن را در برخی نقاط کم‌رنگ کرده ولی هنوز در نزد بسیاری از مردم میناب به ویژه روستاها از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
روز چهاردهم ماه شعبان المعظم نشاط عجیبی محله‌ها و کوچه‌های میناب را فرا می‌گیرد، خیابان‌های میناب مملو از خیل مشتاقان و ارادتمندان به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) می‌شود که همه برای تهیه شیرینی مخصوص شب میلاد منجی عالم بشریت در مسیر بازار مشغول آمد و شد هستند.
غروب روز چهاردهم پس از اقامه نماز مغرب و عشا زن و مرد، پیر و جوان به صورت خانوادگی، گروهی و یا فردی با در دست داشتن آردگیز (الک) که در قدیم از برگ درخت خرما درست می‌شد ولی امروزه دیگر جای خود را به کیسه‌های پلاستیکی داده است به منازل و خانه‌های همسایه‌ها مراجعه می‌کنند و با سر دادن آوای “حق لیلی که وقتیشن” با صدای تقریبا بلند ضمن خبر دادن به اهل خانه از صاحبخانه درخواست می‌کنند که پذیرایی و شیرینی ویژه این شب را که از قبل تهیه کرده است برایشان بیاورد و صاحبخانه نیز با در دست داشتن شیرینی، شربت، سکه و یا کلوچه محلی از آنها پذیرایی می‌کند.
آیین “آردگیز گردانی” در میناب تا نیمه‌های شب ادامه دارد و کوچه‌ها و محله‌ها تا پاسی از شب شلوغ‌اند و پس از آن همگی با رفتن به حسینیه‌ها و مساجد، جشن مولودخوانی را برگزار می‌کنند.
در زمان‌های بسیار قدیم برخی بر این عقیده بودند که در این شب سکه‌هایی بر روی زمین افتاده که متبرک به دستان امام زمان (عج) است و تنها کسی که لیاقت داشته باشد آن را پیدا می‌کند و زندگی‌اش رونق می‌گیرد.
باور مردم میناب این است که با نیت سلامتی امام دوازدهم حداقل باید با مراجعه حداقل به هفت خانه در این شب خجسته و مبارک از آن “حق لیلی” (حق شب) که معمولا شیرینی، نخود آب‌پز، نخود و کشمش، کلوچه، سکه و یا شکلات است را دریافت کنند.
این آیین که از دو شب قبل از نیمه شعبان آغاز و تا نیمه های شب میلاد امام زمان(عج) ادامه دارد، در گذشته در اکثر روستاها و محلات استان هرمزگان با مشارکت آحاد مختلف مردم اعم از کودک، پیر و جوان و زن و مرد برگزار می شد که متاسفانه با گذشت زمان، امروزه اجرای آن تنها به تعداد انگشت شماری از روستاها و محلات قدیمی محدود شده است.
اکثر خانواده های شیعه و حتی بعضی از خانواده های اهل سنت نیز از روزهای آغازین ماه شعبان خود را با تهیه شیرینی های محلی و تنقلات که در گذشته توسط بانوان پخته و یا طبخ می شد و امروز از بازار تهیه می گردد، برای شرکت در این آیین باشکوه مهیا می کنند.
شرکت کنندگان در این آیین در قالب گروه های پنج تا ۱۰ نفره در حالی که شعرهایی در ستایش خداوند و تبریک ولادت امام عصر(عج) زمزمه می کنند، با رفتن به در منازل و انداختن آردگیز، کینه ها و کدورت ها را دور می ریزند و دل ها را جلا می دهند.
امروز شرکت کنندگان در این آیین به جای «آرگیز(الک)»، پلاستیک در دست دارند و مردم نیز هدایای خود را در آن می ریزند؛ بر اساس اعتقاد مردمان جنوب، این هدایا متبرک است و از این رو، هدایا را بین بیماران و نیازمندان توزیع می کنند.
آیین «آرگیزگردانی» بعد از نماز مغرب و عشا در شب نیمه شعبان آغاز می شود و شرکت کنندگان در این آیین در شعرهای خود به همسایه ها توصیه می کنند که چنانچه با کسی قهر هستند و کینه ای به دل دارند، اکنون زمان ببخش، صلح و آشتی و دید و بازدید و صله ارحام و دستگیری از ایتام و نیازمندان است.
کوچه‌ها و محلات قدیمی و روستاهای هرمزگان تا پاسی از شب نیمه شعبان مملو از جمعیت است و پس از آن همه مردم با رفتن به حسینیه‌ها و مساجد، جشن میلاد امام زمان(عج) را همراه با مولودخوانی برگزار می‌کنند.
محسن ضیایی، مدیرکل میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری هرمزگان با اشاره به اینکه آیین و مراسم سنتی آرگیز گردانی متعلق به این استان در فهرست معنوی کشور به ثبت رسیده است، گفت: آرگیز گردانی از آیین های قدیم این استان است که سالیان متمادی بین مردم این خطه رواج داشته و دارد.
وی افزود: مردم سه روز مانده به نیمه شعبان خود را آماده این آیین می کنند به طوری که از روز سیزدهم ماه شعبان شروع و در شب پانزدهم نیز هم زمان با میلاد فرخنده امام زمان (عج) به پایان می رسد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان یادآور شد: در اجرای این آیین تعدادی از اهالی محله های قدیمی بعد از نماز مغرب و عشا با در دست داشتن آرگیز (الک) در خانه همسایه ها می روند و اشعاری به مناسبت میلاد حضرت مهدی(عج) و ظهور آن حضرت می خواندند و به این طریق تولد آن بزرگوار را اعلام می کنند.
باور مردمان این دیار بر این است که به نیت سلامتی امام دوازدهم، حداقل باید با مراجعه به ۷ خانه در این شب خجسته و مبارک، «حق لیلی» که معمولا شیرینی، نخود آب‌پز، نخود و کشمش، کلوچه، سکه و یا شکلات است را دریافت کنند.
مردم در گذشته بر این باور بودند که در این شب سکه‌هایی بر روی زمین افتاده که متبرک به دستان امام زمان(عج) است و تنها کسانی که لیاقت داشته باشد آن را پیدا می‌کند و به جهت برخورداری از آن سکه ها زندگیشان رونق می‌گیرد.
در حال حاضر آیین آرگیز گردانی در محلات قدیمی شهر و برخی از روستاهای شهرستان میناب،بندرعباس، بندرکنگ، جزیره قشم، بندرلنگه و سایر بنادر و جزایر هرمزگان برگزار می‌شود.
«آرگیز»؛ در گویش محلی همان الک است و مردم در گذشته که نانوایی وجود نداشت برای پخت نان از آرد گیز برای الک کردن آرد استفاده می کردند.
Visits: 249
